Bestaan er nog taboes? Zijn er onderwerpen waarover je niet kunt spreken of schrijven? Die vraag stelde Max Pam in een artikel dat ik vorige week in de krant las. Zijn vraag komt mij bekend voor. Zijn er onderwerpen waar niet over geschreven mag worden, vroeg ik ooit aan leerlingen van een 6VWO-klas. We hadden net fragmenten uit boeken van Wolkers, Reve en Cremer gelezen waarvoor ze hun hand niet omdraaiden. Mijn leerlingen maakten, als het om seksualiteit gaat, verschil tussen het in praktijk brengen van seksuele handelingen en het schrijven daarover. Incest vonden ze bijvoorbeeld taboe, maar schrijven over incest… geen probleem!
Voor jullie zijn er dus – als het om literatuur – gaat geen taboes, vroeg ik nogmaals. Er ontstond een discussie. De uitkomst was dat alle leerlingen aangaven geen taboes te kennen als het om geschreven of gesproken literatuur gaat.
Een uitdaging voor de leraar? We spraken af dat ik de volgende les een pikante, literaire tekst zou meenemen en zij zegden toe dat ze die tekst eerlijk zouden beoordelen. Als de tekst naar hun maatstaven taboe was had ik gewonnen; zo niet dan zij. De inzet was een reep chocola. Een giga-reep voor mij en als zij wonnen ieder een klein reepje.
Vanmiddag heb ik tevergeefs gezocht naar het korte verhaal van Ivo Michiels waarmee ik destijds de wedstrijd won. Michiels beschrijft in dat verhaal hoe een bejaarde man had gereageerd op een contactadvertentie van een minstens zo bejaarde mevrouw en hij beschrijft de ontmoeting van die twee, het gesprek dat ze voeren en ten slotte vertelt hij tamelijk gedetailleerd hoe ze met elkaar naar bed gaan.
Voor achttienjarigen zijn veertigjarigen zo’n beetje terminaal. Zij kunnen en willen niet nadenken over ouders die seksueel met elkaar verkeren en het komt niet bij hen op dat ook opa en oma nog seksueel actief zouden kunnen zijn. Bejaarden die het met elkaar doen, dat is walgelijk. Michiels’ gedetailleerde beschrijving van de seksuele omgang van die die twee oude mensen dat was voor de meeste leerlingen al taboe; toen ze lazen dat die ouderen met elkaar tijdens hun seksuele activiteiten over het lidmaatschap van de vakbond spraken waren ze verontwaardigd. Dat was werkelijk taboe, ze gruwden van het door Michiels genoteerde gesprek en wilden de tekst zo gauw mogelijk vergeten. Een paar van hen verscheurden de tekst aan het eind van de les demonstratief. Ze waren goede verliezers: de volgende les lag er een reep chocola op mijn bureau.
Toch jammer dat ik die tekst niet meer kan vinden.
15-06-2020