In de herfst van 1993 bracht ik met een groep muziekliefhebbers een week door in de buurt van Praag. We werkten gedurende die week aan Haydns ‘Die Schöpfung’. Dat werk zouden we in Praag en in Utrecht uitvoeren.
Met de sopraan die solo’s zong kon ik het goed kon vinden nadat ik haar met een klarinettiste begeleid had in Schuberts ‘Der Hirt auf den Felsen’. Ze heette Eva en ze vertelde me dat ze de teksten van de Bijbelse Eva die zij moest zingen niet uit haar strot kreeg.
Nadat Adam zingt : folge mir ich leite dich! antwoordt Eva : O du, für den ich ward! Mein Schirm, mein Schild, mein all! Dein Will ist mir Gesetz. So hat’s der Heer bestimmt, und dir gehorchen bringt mir Freude, Glück und Ruhm.
Die tekst had ze zo veranderd dat Eva wat minder volgzaam zou zijn. Ik zat vooraan naast de cellist die continuo speelde. Toen zij bij een repetitie haar zelf geknutselde tekst zong, stopte hij met spelen. Ik zie nog de verbazing op zijn gezicht : wat gebeurt hier?
Ik heb Haydns topstuk een paar keer gespeeld. Niet alles uit Die Schöpfung kan ik waarderen. Het indrukwekkende begin wel. Vooral die lage C uit het eerste Largo, die is zo indrukwekkend. Mijn favoriet is zonder twijfel de basaria : Seid fruchtbar alle. Het is een stuk waarin alle lage strijkers gediviseerd zoemen en zingen. Zoals dat wel vaker gaat, dat stuk zong en zoemde nog maanden lang na in mijn hoofd en toen ik in het vroege voorjaar van 1994 de teksten voor een theaterproject voor brugklassers ging schrijven, zon ik naar een mogelijkheid Haydns basaria te gebruiken. Dat lukte pas na het brugklaskamp waarin een collega bij een nachtspel de bruggertjes aangeraden had laarzen aan te trekken. In het bos zijn roodstaartadders, vertelde hij hun bij de instructie. Daar hoefden ze zich geen zorgen om te maken, immers roodstaartadders bijten maar een beetje en een roodstaartadderbeet kan genezen worden door karnemelk op de wond te strijken. Heel veel kinderen geloofden hem. Ze maakten zich desondanks grote zorgen in het donkere bos en er waren er die zich door hem die avond lieten behandelen met karnemelk, omdat ze dachten dat ze gebeten waren door zo’n adder. Ik besloot een toneelstuk te schrijven over de roodstaartadder. Dat stuk heb ik niet meer. Wel het lied. Ik schreef een andere tekst voor Haydns basaria en ook nog een roodstaartadderlied.
Seid fruchtbahr alle werd : Komt uit uw holen/ Vermeerdert U bewoners van ’t moeras / Vermeerdert U kruipt door de Drentse bossen / Komt nu hier en kruipt over stoelen / En jaagt de mensen schrik aan / Waar bent U / Kom nou.. addergebroed / Gij roodstaartadders komt hier / Komt nu in ’t licht / En laat U zien /
Dit was het eerste couplet van het roodstaartadderlied : Wat glijdt daar gladweg door het gras? Het is de groene roodstaartadder. Wat gloept en gluipt door dras moeras. Het is de groene roodstaartadder.
We hadden een prachtig orkest samengesteld met indrukwekkend veel lage strijkers. De muziek klonk in de kantine van school anders dan in Praag, maar het was een bijzonder muzikaal evenement.
Het was niet de eerste keer dat ik twaalfjarigen met voor hen onbekende muziek in contact bracht. Bij een toneelstuk waarin levende kunstwerken uit een museum werden geroofd, gebruikte ik muziek uit het sextet van Brahms. Sommige kinderen mopperden aanvankelijk over die ‘stomme’ muziek. Na afloop van het project vroegen ze mij om een opname van de muziek. Aimez-vous Brahms, dat kan…maar je moet er wel mee in aanraking gebracht worden. Schoolmeesters wees niet bang. Laat kinderen goede muziek horen en laat ze goede literatuur lezen. Neem ze mee naar een museum, een concertzaal of een schouwburg. Prikkel hun nieuwsgierigheid!