Zou Allerzielen nog wat betekenen in de katholieke kerk. Allerheiligen was een kerkelijke feestdag een vrije dag. Allerheiligen heeft nooit indruk op mij gemaakt. Wat moet een kind met heiligen en martelaren? Allerzielen had meer allure. Op Allerzielen werden de overledenen herdacht, er werden bloemen op de graven gelegd en het was ook de dag waarop we speciaal moesten bidden voor de zielen van overledenen die de hemel nog moesten bereiken en die in het vagevuur wachtten op het feest van het hiernamaals.
Ik herinner me dat mijn broer en ik op een regenachtige novembermiddag naar de kerk gestuurd werden. Het was Allerzielen en ons was opgedragen zoveel mogelijk weesgegroeten en onzevaders te bidden, zodat we aflaten verdienden voor een overleden familielid naar keuze. Mijn broer en ik namen zo’n opdracht toen nog serieus. We hebben op die tweede november voor de kerkdeur overlegd en besloten dat we onze opa een handje zouden gaan helpen, want die was een paar maanden geleden dood gegaan. Dikke kans dat die man al lang in de hemel was, maar ….voor alle zekerheid konden wij hem nog een zetje geven, zodat hij aan het eind van deze regenachtige allerzielendag wat verder zou opschuiven naar de hemelpoort.
Ik herinner me niet meer hoeveel weesgegroeten en onzevaders gebeden moesten worden om één aflaat te krijgen, maar wel weet ik dat we tussen iedere verdiende aflaat door de kerk uit moesten lopen, anders was het bidden voor de volgende aflaat ongeldig. Het was een serieuze wedstrijd met duidelijke spelregels. Mijn broer en ik hadden elkaar die middag uitgedaagd en het ging ons al lang niet meer om onze opa, maar meer om wie het eerst de voor een aflaat noodzakelijke gebeden had opgezegd. Iedere keer als we klaar waren met onze riedel dan stoven we naar buiten. Mijn broer won en – over de doden niets dan goeds – maar nog steeds ben ik ervan overtuigd dat hij de roomse zaak besodemieterde. Niet dat het kwaad kon en onze bidwedstrijd heeft in ieder geval mijn goede opa niet geholpen. Die lag vijfhonderd meter verder op het kerkhof aan de buitenkant van een bocht van de Berkel tot stof weer te keren. Een zacht regentje viel op zijn graf en ook op onze jongenshoofden toen we van de kerk naar huis gingen om onze moeder te melden hoeveel aflaten we verdiend hadden voor opa die in de vorige winter was gestorven. We kregen een extra koekje bij de thee.
Laterne des morts
Requiem aeternam dona eis et lux perpetua luceat eis
In Frankrijk staan nog zo’n honderd exemplaren van de Lanterne des Morts. De oudste voorbeelden stammen uit de 12e eeuw. Het gaat dan over een hoge holle zuil met bovenin een lichtnis, van waaruit het licht alle kanten op schijnt. De zuil stond midden op de begraafplaats en diende als een soort vuurtoren, een baken om de zielen van de overledenen naar de eeuwige rust te gidsen. Zo’n stenen monumentje op het kerkhof heeft wel wat. Ik zag de laterne des morts een paar jaar geleden in Frankrijk. Op allerzielen geven de levenden een lichtsignaal, een teken aan de doden. Dat levert misschien wel een aangenaam gevoel op.