Een paar dagen geleden zag ik in Louisiana een kunstwerk van Panamarenko. De naam van de inmiddels zeventigjarige Belgische kunstenaar is een pseudoniem. Panamarenko is een samentrekking van Pan American Airlines and Company. Panamarenko was overigens ook een Russische generaal in de Koude Oorlog. De kunstenaar hoorde de naam via de radio. Een snufje Russisch en een beetje Amerikaans voor een man die fantastische assemblages maakte die met vliegen te maken hebben. Zweden heeft Nils Holgersson en Carlsson, Italië Leonardo da Vinci, Frankrijk Jules Vernes, Griekenland Ikaros, Nederland Bram Vingerling en België heeft Panamarenko.
Er worden uiteraard veel woorden gewijd aan dat wat Panamarenko gemaakt heeft, want zijn werk wordt conceptueel genoemd. Kan me niet schelen. Ik vind zijn kunstwerken, verrassend, spiritueel, een beetje kinderlijk misschien en vooral grappig.
Panamarenko had het na zijn academietijd gauw gezien met de popart. Al in 1968 raakte hij in de ban van het vliegtuig en vliegen op eigen kracht.
Hij maakte jaren lang schaalmodellen van imaginaire voertuigen, vliegtuigen,
ballonnen of helikopters in alle mogelijke originele en verrassende vormen.
Het zijn evenveel varianten op de droom van het vliegen van de mythologische figuur Ikaros, zeggen kunstkenners. Dat zou kunnen, maar de kunstwerken van Panamarenko zijn vooral vermakelijk.
Deze Belgische kunstenaar is al enige tijd internationaal doorgebroken en dat ik nu een werk tegen kom in zo’n wereldmuseum als Louisiana is niet verwonderlijk. In dit museum werd Panamarenko’s vliegenier gecombineerd met foto’s van vrouwelijke, Russische oorlogsvliegeniers in een ruimte waar ik het geluid hoorde van vliegtuigen die overvlogen.
Kunst kan spiritueel en vermakelijk tegelijk zijn. Dat laat ook het werk van Pippilotti Rist en Sophie Calle zien. Beide dames kregen kort geleden ruime aandacht in Louisiana. We zagen nog een filmpje van Pippilotti Rist dat we jaren geleden zagen. Net als toen bleef ook de rest van de dag het melancholieke Beatleliedje dat Rists filmpje begeleidde in mijn hoofd rondzingen: She’s not the girl that misses much. Een mooi tegenwicht tegen die saaie, bloedserieuze, pretentieuze en vooral Germaanse kunstwerken van Anselm Kiefer die we zagen.