Oorspronkelijke titel: Un requiem athée
Uitgegeven door Éditions Galilée, 9 rue Linné, 75005 Paris – 2013.
Voor Marie-Claude Ruel (1951-2013),
mijn metgezellin van 1977 tot 2013
1
De eeuwige rust
(requiem)
Rust in vrede
Lichaam van licht
Dat terugkeert naar het licht.
Heel lang was je niets
Lang zul je niets zijn.
Het was al zoveel
Tussen die twee nietsen
Dat jij zoveel was.
2
Dood van het medelijden
(Kyrie)
Met jouw dood
Sterft ook het medelijden.
De dood is geen goed
Ze is ook geen kwaad.
Ze is.
Voorbij goed en kwaad.
Onnodig het niets wat te vragen.
3
Dood van de woede
(Dies irae)
Met jouw dood
Sterft ook de woede.
De dood is geen goed
Ze is ook geen kwaad.
Ze is.
Voorbij goed en kwaad.
Onnodig om het niets te betreuren.
4
Dood van het vonnis
(Tuba mirum)
Met jouw dood
Sterft ook het vonnis.
De dood is geen goed
Ze is ook geen kwaad
Ze is.
Voorbij goed en kwaad.
Onnodig bang te zijn voor het vonnis.
Geen sonoor trompetgeschal.
5
Dood van de rechter
(Rex tremendae)
Met jouw dood
Sterft ook de rechter.
De dood is geen goed
Zij is ook geen kwaad.
Ze is.
Voorbij goed en kwaad.
Onnodig bang te zijn voor de rechter
Die door jouw angst was voortgebracht.
6
Leven van het leven
(Recordare)
Er was het niets
Er zal het niets zijn.
Maar,
Tussen de twee nietsen,
Was ook
Jouw leven.
En jouw leven was :
Sap en kracht
Uniek en energiek
Compact en sterk
Hemel en vuur
Vlees en bloed.
Het was zonnig en helder.
Maar jouw leven was ook :
Vorst en wrok
Verdriet en kort
Zwart en moeilijk
Steen en woede
Schraal en koud.
Het was donker en somber.
Zoals alle levens
Zowel paradijs op aarde
als hel op dit ondermaanse.
7
Dood van de hel
(Confutatis)
Met jouw dood
Sterft ook de hel.
De dood is geen goed
Zij is ook geen kwaad.
Ze is.
Voorbij goed en kwaad.
Onnodig bang te zijn voor de hel
Door jouw angst voortgebracht.
Geen vlammen
Geen eeuwig vuur
Geen verdoemde zielen.
Alleen maar het niets.
8
Tranen trekken sporen in de hemel
(Lacrymosa)
Met jouw dood sterven :
Medelijden en woede
De trompetten en de vlammen
De rechter en het vonnis
De hel en het paradijs.
Maar met jouw dood
Komen de tranen van hen die blijven.
De tranen trekken sporen in de hemel
Ze richten de kosmos in
Jij openbaart ons de weg
Jij gaat ons voor.
Jouw lot
Is ons lot.
De tranen nu
Zijn het bloed van de levenden
Vandaag jij
Morgen wij
De tranen voeden zich met dat weten.
9
Amor fati
(Amen)
Het leven verlangt naar de dood
Het leidt
Naar het niets waar we vandaan komen.
Het zij zo.
We zijn alleen maar gekomen
Om te vertrekken.
Het zij zo.
Ons wezen
Gaat naar het niets.
Het zij zo.
De wieg
Is een aankondiging van het graf.
Het zij zo.
De waarheid van het kind
Is dat het dood gaat.
Het zij zo.
Waarom zijn jullie dat vergeten?
Omarm je lot.
10
Dood van de verlossing
(Domine)
Met jouw dood
Sterft ook de verlossing.
De dood is geen goed
Zij is ook geen kwaad.
Ze is.
Voorbij goed en kwaad.
Onnodig te wachten op de verlossing
Die jouw angst had verzonnen.
11
Offer aan de kosmos
(Hostia)
De kosmos is vibratie van bezweken sterren.
Het lichaam was lichtstofje.
Eertijds sterrenstof
Wordt het lichaam weer stof van sterren.
In de kosmos waar het leven een toevalligheidje was
Was jij een levend lichaam,
Dus een mogelijkheid.
Laat je verworden atomen
Terugkeren naar het universum
Waar ze verder zullen dansen.
Toevallig fragment van de kosmos
Je was vooropgezet fragment van de kosmos
Je wordt weer toevallig fragment van de kosmos.
Leve de lichtstraal die jouw bestaan was
Nu uitgedoofd.
Het zij zo.
12
De vrede van de kosmos
(Agnus dei)
In de leegte van de sterren
Dansen je atomen nog.
Je ziel verstrooid in de kosmos
Fonkelt in levende sterren.
Ze schittert in fragmenten in alle bestaanbare werelden.
De ziel verstrooid in de kosmos
Schittert in brokken zon.
Ze schittert in fragmenten in de ziel van hen die blijven.
13
Het licht van de kosmos
(Lux Aeterna)
De dood, zij sterft ook.
Op aarde
Ontkomen alleen de skeletten aan de dood.
Maar,
Op een dag,
Sterven ook zij.
Op de dag dat de zon uitdooft
Sterft de dood.
De doden sterven opnieuw
Tegelijk met de levenden.
Een lange echo van licht blijft een tijd
Voordat alle lichten uitgaan.
14
Met het niets
(Cum nihil)
Meer dan niets geworden
Zal ook het niets van het graf worden verniet.
Niets zal alles geworden zijn.
Inhoudsopgave
01 De eeuwige rust (Requiem)
02 Dood van het medelijden (Kyrie)
03 Dood van de woede (Dies Irae)
04 Dood van het vonnis (Tuba Mirum)
05 Dood van de rechter (Rex tremendae)
06 Leven van het leven (Recordare)
07 Dood van de hel (Confutatis)
08 Tranen trekken sporen in de hemel (Lacrymosa)
09 Amor Fati (Amen)
10 Dood van de verlossing (Domine)
11 Offer aan de kosmos (Hostia)
12 De vrede van de kosmos (Agnus Dei)
13 Het licht van de kosmos (Lux aeterna)
14 Met het niets (Cum nihil)
Het requiem is onlosmakelijk verbonden met de rooms-katholieke eredienst. Het is de mis die wordt opgedragen voor een dode tijdens de uitvaartdienst.
Michel Onfray heeft de structuur van het katholieke requiem behouden voor zijn godloze, poëtische dodenmis. Hij gebruikt bezwerende taal om duidelijk te maken dat de dood deel uitmaakt van een natuurlijke cyclus binnen de kosmos